آنارشیسم

 آنارشیسم
 

در مهرماه سال 1401 دبیرکل یکی از احزاب اصلاح طلب با یکی از نمایندگان مجلس در برنامه‌ای که بعداً مجری‌اَش هم به جُرگۀ نمایندگان پیوست، مناظره کردند. در طول این برنامه نمایندۀ مذکور دائماً با لفظ «آنارشیست» آن دبیرکل را خطاب می‌کرد. آشکارا او از این واژه معنای «هرج و مرج طلب» را مدّنظر داشت. این اشتباه از سوی آن نماینده الزاماً ناشی از ناآگاهی‌اش نبود. بلکه تقریباً در بخش زیادی از ادبیات ژورنالیستی یک صد سال گذشته آنارشیسم به «هرج و مرج طلبی» ترجمه شده است. از همین رو، این واژه معادل و متناظر با ناسزای سیاسی شده تا جایی که می‌توان مخالفان را آنارشیست نامید. ولی این مفهوم در معنای تخصصی‌اش چنین معنایی ندارد.
 

کلمۀ آنارشیسم صورتِ آوانگاری شدۀ همان کلمۀ انگلیسی (anarchism) است که مثل بسیاری از مفاهیم سیاسی ریشه در یونان باستان دارد. آرخیا (arkhia) در یونانی به معنای حاکم است و حرف نفی an در آغاز آن، مثل پیشوند «نا» در فارسی است. بنابراین می‌توان anarkhia را «بی‌سَروری» ترجمه کرد. یعنی یک مکتبِ فکرِ سیاسی که اعتقادی به وجود یک سرور یا حاکم بر راس ساختار قدرت ندارد. در هستۀ مرکزی ایدئولوژی آنارشیسم نوعی تضاد با دولت وجود دارد.
 

آنارشیستها از جهاتی خواهان یک جامعه‌ای بودند که بدون دولت و حاکم، قابل مدیریت و هدایت باشد. از همین رو، آنارشیستها خواهان هرج و مرج نبودند بلکه جامعه‌ای می‌خواستند که نظم آن بدون دولت برقرار گردد.

 پادکستی که در ادامه خواهید شنید طیفهای گستردۀ اصحاب مکتب آنارشیسم را بررسی کرده است.